मानसिक रोगको बारेमा सम्पूर्ण जानकारी।

मानसिक रोग (Mental Illness) भनेको दिमागी स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्या हो, जसले व्यक्तिको विचार, भावना, व्यवहार र दैनिक जीवनप्रति नकारात्मक असर पार्छ। यो समस्या अस्थायी वा दीर्घकालीन हुन सक्छ र यसको उपचार आवश्यक छ।

### **मानसिक रोगका प्रकार र लक्षणहरू**

मानसिक रोग धेरै प्रकारका हुन्छन्। केही प्रमुख मानसिक रोगहरू यसप्रकार छन्:

#### १. **डिप्रेसन (Depression)**

- उदासी, निराशा, आत्महत्या विचार

- निन्द्रा नआउनु वा धेरै निदाउनु

- एकाग्रता गर्न गाह्रो हुनु

- रुचि र आनन्दको कमी

#### २. **एङ्ग्जाइटी डिसअर्डर (Anxiety Disorder)**

- अत्यधिक चिन्ता र डर

- हृदयको धड्कन बढ्नु, पसिना आउनु

- सानो कुरामा पनि तनाव लिनु

#### ३. **बाइपोलर डिसअर्डर (Bipolar Disorder)**

- मनको अत्यधिक उतार-चढ़ाव (डिप्रेसन र मेनिया)

- कहिले अति खुशी, कहिले गम्भीर उदासी

#### ४. **स्किजोफ्रेनिया (Schizophrenia)**

- भ्रम (Delusions) र मतिभ्रम (Hallucinations)

- अव्यवस्थित विचार र व्यवहार

- सामाजिक सम्बन्धबाट टाढा हुनु

#### ५. **ओसिडी (OCD - Obsessive Compulsive Disorder)**

- बारम्बार अनचाहा विचार (Obsessions)

- बारम्बार केही क्रियाहरू गर्ने बाध्यता (Compulsions), जस्तै: हात धुनु, गणना गर्नु

#### ६. **पोष्ट-ट्राउमाटिक स्ट्रेस डिसअर्डर (PTSD)**

- दुःखद घटनाको स्मरण वा डराउने अनुभूति

- निन्द्रामा समस्या, चिढचिढापन

#### ७. **अटेन्सन डेफिसिट हाइपरएक्टिभिटी डिसअर्डर (ADHD)**

- ध्यान केन्द्रित गर्न गाह्रो

- अति सक्रियता र आवेगपूर्ण व्यवहार

### **मानसिक रोगको कारणहरू**

- **जैविक कारण:** मस्तिष्कको रसायनिक असंतुलन, आनुवंशिकता

- **मनोसामाजिक कारण:** तनाव, दुःखद घटना, हिंसा

- **पर्यावरणीय कारण:** नशा, गरीबी, बाल्यकालमा आघात

### **उपचार र व्यवस्थापन**

१. **मनोचिकित्सा (Psychotherapy):**

- कग्निटिभ बिहेभियरल थेरापी (CBT), काउन्सेलिंग

२. **दबाई (Medication):**

- एन्टिडिप्रेसन्ट, एन्टीसाइकोटिक, मुड स्टेबलाइजर

३. **जीवनशैलीमा परिवर्तन:**

- नियमित व्यायाम, ध्यान, स्वस्थ खानपान

४. **सामाजिक सहयोग:**

- परिवार र मित्रको सहयोग, सहायक समूह

### **मानसिक स्वास्थ्य संरक्षणका उपाय**

- तनाव व्यवस्थापन गर्ने

- आफ्नो भावनाहरू व्यक्त गर्ने

- नशीला पदार्थबाट टाढा रहने

- नियमित रूपमा आराम गर्ने

### **निष्कर्ष**

मानसिक रोग कुनै कमजोरी होइन, यो एक चिकित्सकीय समस्या हो। यसलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन। यदि तपाईं वा तपाईंको कसैलाई मानसिक समस्याको लक्षण छ भने, मनोचिकित्सक वा काउन्सेलरसँग समयमै परामर्श लिनुहोस्।

**याद गर्नुहोस्:** मानसिक स्वास्थ्य पनि शारीरिक स्वास्थ्य जत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ।

यदि तपाईंलाई अझै धेरै जानकारी चाहिएको छ भने, विशेषज्ञसँग सम्पर्क गर्नुहोस्।